Panhellenizm’in
doğuşu[1]
PANHELLEN GREEK
KOLENİSİNDE Kİ YANİ (İTALYA,KITA YUNANİSTAN, B.ANADOLU KARADENİZ
,GİRİT,KIBRIS VB…)ALANLARDA GREKÇE KONUŞAN VE ORTAK KÜLTÜRE SAHİP OLAN
YUNANLILARI KAPSAYAN BİR KAVRAM Amaç
dağınık halde bulunan aynı dili konuşan
kolonileri bir araya getirmektir.
MÖ. 1200’lerde arkeologların ve İlkçağ tarihçilerinin, “Deniz Kavimleri
Göçü” adını verdikleri göçler sırasında, Ege Yunan dünyasında Myken Uygarlığı,
Anadolu’da ise Hitit İmparatorluğu yıkılmıştır. Bu iki gelişme, söz konusu
bölgelerin kentleşme sürecini olumsuz etkilemiştir.
Ege Yunan dünyasında kentleşme süreci, MÖ. 8. yüzyıldan itibaren yeniden
hız kazandı. Bu süreçte, alfabenin oluşturulması ve yazın hayatının başlaması;
Homeros’un İlyada ve Odysseia ile Hesiodos’un Theogonia ve işler ve Günler adlı
eserleri, Yunan polisinin güç kazanmasının birer habercisi olmuştur. Bu sırada
MÖ. 750’lerde başlayan ve MÖ. 550’lere kadar sürecek olan Büyük Kolonizasyon
Hareketleri, Yunan kentleşmesinin ve polislerin Akdeniz, Ege ve Karadeniz’de
yayılmasını sağlamıştır.
Panhellenik Oyun
·
Her yıl Panhellen oyunları yapılıyordu.Amaç
dağınık olan toplumların biraraya gelip kaynaşmasıydı.
·
Panhellen oyunları denilince sadece Olimpia
değil İsthmia,Nemea ve Pythian da bu
yerler arasındadır.
·
Panhellenik Oyunlar düzenlenen dört ayrı spor
şenlikleri için ortak bir terimdir
·
Antik
Yunan'da Dört Oyunlar şunlardır:
Olympic
Games,: Olimpiyatlar ilk
başlarda kültür için yapılmış. Sonra kültür ağırlıkla olarak devam etmiş. Daha
sonra M.Ö.498 yılından itibaren spor yarışmalarına dönüştürülmüş. Burada
kazananlara defne dalı armağan olarak verilirmiştir
Pythian
Games: Pythia Oyunları tanrı
Apollon adına önce 8 yılda bir, daha sonra da dört yılda bir Delfi mabedi
civarında M Ö 586 yılından itibaren düzenlenmeye başlamıştır
Isthmian
Games : Isthmia Oyunları Korent geçidindeki Isthmus
şehrinde Posedion adına yapılır, M Ö 583 düzenlenen bu yarışmalarda da
kazananlara çam dalından çelenkler
verilir
Nemean Games :Nemea oyunları ise M Ö 571 yılından itibaren Herakles adına düzenlenirmiş ve iki yılda bir yapılır. kazanana ise sarmaşık dalı verilir
Nemean Games :Nemea oyunları ise M Ö 571 yılından itibaren Herakles adına düzenlenirmiş ve iki yılda bir yapılır. kazanana ise sarmaşık dalı verilir
En erken olarak Giritte sarayların
fresklerinde tasvir edilmiştir.Bu oyunlara kadınlar katılmıyordu.Erkekler
katılıyordu Oyunların her birinde ana
olaylar vardır, araba yarışı , güreş , boks , pankration , stadion ve
diğer çeşitli ayak yarışları, Pentatlon (güreş, stadion, oluşan uzun
atlama , cirit atma vedisk atışı ) gibi çeşitli yarışmalar
vardır Araba yarışı hariç, tüm oyunlar
çıplak yapılır.
Pan hellen tapınakları
- Panhellen tapınakları olarak kabul edilen tapınakların amacı dağılmış olan polisleri bir araya getirmektir.
- Panhellen tapınakları Kıta Yunanistanda bulunuyor.
- M.Ö.10-11.yy'a kadar bu tapınakların bulunduğu yerler tarihlenebiliyor
- 8 yy kent ve kültürel etkileşimle tekrar bir diriliş ve ivme kazanıyorlar (karanlık çağların bitimi ile hızlı ve kalıcı bir etki yaratmaya başlıyor )
·
TAPINAKLAR İSE ŞUNLARDIR ;
Olimpia-Zeus Tapınağı
Delphi-Apollon Tapınağı
İsthmia-Poseidon Tapınağı
Nemea -zeus tapınağı
Dodona
DELOS
KLAROS
OLİMPİA ZEUS TAPINAĞI ÖZELLİKLERİ
·
Antik Yunanlı seyyah ve coğrafyacı Pausanias tarafından ayrıntılı bir
bilgiye sahibiz
·
ETÇ ile birlikte başlayıp Roma sonuna kadar yerleşim devam ediyor.
·
2 tane nehirle sınırlı verimli bir ova üzerinde
konumlanıyor.
·
Mikenden itibaren bir kült aktivitesi var fakat bunun
Zeus olup olmadığı bilinmiyor.
·
Panhellen aktiviteleri için önemlidir.
·
Olimpiyatlar 776'da başlayıp M.S. 390'da Teodosus
döneminde yasaklanıyor.
·
2 önemli kült tapınağı vardır. HERAİON VE ZEUS
Tapınağı.
·
Kronos Tepesi, bütün bu kült aktivitelerinin en erken safhalarının uygulandığı yerdir.
·
İlk yapıldığında tapınak Yunanistan ana karasındakilerin en büyüğüydü.
27,64 x 64,12 metre
boyutlarında devasa bir tapınaktır
·
Dorik sütun şeklindedir
·
üç basamaklı platform üzerinde yükseliyordu.
DELPHİ APOLLON TAPINAĞI M.Ö 547
Eski Yunanistan'da aynı adı taşıyan şehirde, Tanrı Apollon
adına yapılan tapınak.
Apollon aynı zamanda bir kehanet
tanrısı kabul edildiğinden, bu tapınak Yunanistan'da en büyük kehanet
ocaklarından biri olmuştur. Ünü zamanla Yunanistan dışına taşmıştır. Ünü ve
etkinliği İ.Ö. 8. yüzyılda çok artmış, siyasî anlaşmazlıklarda hakem rolü oynamış,
hatta Yunanistan dışında koloni kurmak isteyen topluluklara kılavuzlar vermiş,
kurulacak kolonilerin yerini ve teşkilâtını belirlemiştir.
Dor
düzeninde yapılmış 6x13 sütunlu dur. 547 ‘de yanıyor. Sonradan yeni mabed
yapılıyor. Heredetos525 yılında Atinadan sürülen Alkmenos ailesinin kutsal
alanın inşasını üstleniyor. Kireç taşından yapılacak alınlıklar mermerden
yapılıyor.
Doğu
Alınlığı:Alınlığın uçlarında aslan ve geyik mücadelesi var. Ortada ki arabada
Apollon yer alır. Apollon’nun yanında giysili 3 kore ve 3 kouros var(khiton ve
üstünde hymationu olan koreler) Figürler üç boyutlu olarak tek başına duran
heykeller gibi işlenmişlerdir.Buradaki Kore ile Antenör Koresi benzerdir.
Batı
Alınlığı: Ortadaki arabada Zeus’un bulunduğu Gigantomakhia savaşı.MÖ 520-510
İsthmia-Poseidon
Tapınağı
Poseidon orijinal arkaik tapınak olarak MÖ 7. Yüzyılda Isthmia
da inşa edildi. Yunanistan 'ın büyük Panhellenik
mabetlerinden biridir ve (584
M .Ö. yılında) Isthmian Oyunlarına ev sahipliği yapmıştır
Isthmia antik deniz tanrısı Poseidon'a
adanmış dini kutsal mabettir ve Olympia,
Delphi ve Nemea ile birlikte, Isthmia tüm Yunanlılar tarafından saygı
gören dört Panhellenik mabetlerden
biridir ve büyük İskender, Paul Havari ve Roma İmparatoru Neron dahil olmak
üzere birçok ünlü kişi burayı ziyaret
etti .Yunanistan da yer olarak kavşak konumunda olduğu için , ordular
genellikle Isthmia ve tapınağa saldırıp
içinden yürümeye devam ediyorlardı
Nemea zeus tapınağı
Nemea'daki Zeus tapınağı Nemea oyunlarının geleneksel
olarak yapıldığı yerdir , Bir önceki tapınağın kalıntıları
üzerine 330 M .Ö.,
Zeus Tapınağı yapılmıştır . Tapınağın yapımı
üç greek mimari forumdadır , Dor, Korint ve İon şeklinde . .32 kalker sütun
42 metre
boyunda ayaktadır ve 13 silindir
taşlardan oluşan, yaklaşık 2.5 ton, Zeus Tapınağını çeviriyor .Bu 32 orijinal
sütundan, sadece üç sütun bugün ayakta,
. İçinde bir kült heykeli
vardır. Tapınakta kullanılan malzeme
yerel quaried kireçtaşıdır
DODONA
Yunanistan'ın Kuzey Batı'daki Epir bölgesindeki antik bir kenttir. Tarihçi Heredot’un kayıtlarına
göre bilinen en eski kahini Dione'ya
ithaf edilmiş tapınakdır. Aynı tanrıça değişik bölgelerde Ra olarak da
bilinir. Yunan Mitolojisi'nde ise Zeus olarak yer almıştır.Panhellen birliği içinde önemli bir yerdir .
Delos
Efsanelere göre Leto,Artemis ve Apollon'u burada doğurmuştu
Apollon mabedi bulunmaktadır. MÖ 7. yüzyılda adaların dini ve siyasi bir ideri merkezi
(amphictyonie) olmuş ve Pisistrat zamanından itibaren Atina'nın hakimiyeti
altına girmişti. MÖ 454'de Atina buradaki hazineyi zaptetmiş ve mabede el
koymuştur. Ancak MÖ 315 yılına doğru Delos bağımsızlığına kavuşmuştur.
KLAROS
Klaros, Kahin Tanrı Apollon'un Anadolu'daki 2
önemli kehanet merkezinden birisidir. İzmir, Menderes İlçesi'ndedir, kutsal
Alanda ele geçen en eski buluntular Geometrik Döneme kadar
gitmektedir. Şu anda alanda Hellenistik Döneme ait Apollon Tapınağı
ve Sunağı, Roma Dönemine ait Artemis Tapınağı ve Sunağı bulunmaktadır
bu yerleşim de panhellen birliğine dahil
olan yerlerden biridir.
İNTERNET KAYNAKLARI
4.
7. http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Dodona_location.svg
KAYNAKÇALAR
A ERHAT(1972),MİTOLOJİ
SÖZLÜĞÜ,REMZİ KİTAPEVİ,İSTANBUL,134-235
Norlin, G, Isocrates, Vol: I., Cambridge, 1991, s. 116 vd.
Perlman, S,(1969),
“Isocrates’ “Philippus” and
Panhellenizm”.
A.MÜFİD MANSEL.2011.”EGE
VE YUNAN TARİHİ “ SF 393
Stephen G.
Miller “THE TEMPLE OF NEMEAN ZEUS, A
CALIFORNIA LANDMARK”
